100 pinnen in Parijs
Digitaal essay | De Gids
De afgelopen anderhalf jaar werkte ik in samenwerking met De Internet Gids aan een bijzonder project, gebaseerd op de Parijsresidentie van Vlaams-Nederlands huis deBuren waar ik in juli 2017 aan mocht deelnemen. En het is eindelijk, ein-de-lijk af. Hier is: 100 pinnen in Parijs.
100 pinnen in Parijs is de weerslag van een onderzoek. In twee weken tijd bewandelde ik alle arrondissementen om de stad als lichaam te onderzoeken. Tweehonderd kilometer lopen resulteerde in een paar versleten Nikes, een kaart vol plakkers, stapels aantekeningen, stukken proza en geeltjes vol observaties.
Al gauw werd duidelijk dat ik de wirwar aan onderzoeksresultaten teniet zou doen als ik er een 'gewoon' proza-verhaal van zou maken. Samen met de geweldige Willem Sjoerd van Vliet van De Internet Gids zocht ik maanden naar de juiste vorm om alle verhalen die ik had verzameld op een juiste manier te kunnen vertellen. Het werd een website waarop je samen met mij op weg kunt gaan en je kunt verliezen in de wirwar van krabbels, aantekeningen en pinnen over het leven in de Lichtstad.
Urban Metabolism
Wat als je de stad als een lichaam ziet? Straten als bloedbanen, gebouwen als organen, geschiedenis als rode of witte bloedcellen. Waar in een stad zit het geweten? Waar zit de luchtpijp, de traanbuis, de lust of de angst? Van welk materiaal zijn de spieren en pezen gemaakt? Kan een stad spijt hebben, of schuld?
De stad als lichaam onderzoeken, met dat doel ging ik in juli 2017 naar Parijs. Vlak daarvoor was ik de term Urban Metabolism op het spoor gekomen, een concept dat in de wetenschap gebruikt wordt om complexe stedelijke systemen te onderzoeken en dat ook in de architectuur de laatste jaren erg populair is. Urban Metabolism gaat uit van het idee dat steden zich spiegelen aan een systeem opgeslagen in zelfs de kleinste lichaamscellen van mensen en dieren: het creëren van een zo efficiënt mogelijke balans tussen input en output. Ik wilde weten hoe dat fundamentele principe, zo'n oer-systeem zich in een grote stad manifesteert.
Spatial Bodies 2016, AUJIK
Ik besloot de concepten uit het Urban Metabolism door te trekken en het stedelijke lichaam tijdens mijn onderzoek te vergelijken met mijn eigen lichaam. Ik bezocht alle arrondissementen van Parijs te voet en hield me daarbij aan de volgende regels:
1. Loop iedere dag zoveel mogelijk kilometers
2. Loop intuïtief
3. Vermijd grote straten, neem de kleine
4. Neem alleen de metro als je met iemand reist
5. Gebruik geen telefoon, maar een papieren kaart om je te oriënteren
6. Eet goed en drink voldoende
7. Rust wanneer je voelt dat dat nodig is
8. Wees open als iemand je aanspreekt
9. Beantwoord alle vragen met ja
10. Word moe
Ik liet me inspireren door het boek Species of Spaces, waarin George Perec filosofeert over manieren om verschillende ruimtes in hun volledigheid te kunnen onderzoeken. De héle wereld is zijn onderzoeksterrein, maar zijn uitgangspunt blijft altijd het 'ik'.
Tijdens mijn wandelingen probeerde ik zijn observatiemethodes toe te passen. Ik maakte notities en probeerde geen hiërarchie in mijn observaties aan te brengen, niet te monteren, te oordelen of te analyseren. Nog niet.
Wat te doen met 100+ pinnen?
Ik kwam thuis met een mij beangstigende hoeveelheid materiaal. Stukken proza, beschouwingen, een bak vol systeemkaarten, tips en inzichten van mijn groepsgenoten, foto's, en een gedetailleerde kaart van Parijs waarop ik met stickers de locaties had proberen vast te leggen waar ik bepaalde observaties had gedaan.
Er volgde een aantal hopeloze pogingen een klassiek verhaal te schrijven met als thema de grens tussen mijn eigen lichaam, het lichaam van alle andere mensen in de stad en het stedelijke lichaam. Maar geen enkele vorm, geen enkel perspectief, geen enkele invalshoek werkte. Het materiaal leek zich niet te willen omvormen tot een lineair verhaal, beelden en observaties verloren hun kracht wanneer ze in een volgorde werden geplaatst. Ik wilde dat alles met alles verbinding kon aangaan, of in ieder geval proberen dat gevoel te benaderen.
Samen met Willem Sjoerd ging ik op een digitale ontdekkingsreis. Hoe konden we al dat materiaal bundelen zonder de associatieve werkwijze te verliezen. Sterker nog: hoe konden we de onderzoeksmethode onderdeel laten zijn van het eindresultaat?
We besloten de kaart met stickers na te bouwen en bronmateriaal te selecteren dat zonder volgorde naast elkaar kon bestaan in een voor iedere lezer andere volgorde, even willekeurig als de associaties en observaties zich aan mij hadden voorgedaan. Google Maps werd onze beste vriend, de teksten figureren letterlijk met beelden van Parijs op de achtergrond.
Het experiment resulteerde in de website 100 pinnen in Parijs. We nodigen je van harte uit in onze digitale stad te duiken en je eigen onderzoek te starten!
